Пульсоксиметрия
Үлчәү кагыйдәләре.
Пульсоксиметрия (оксигемометрия, гемоксиметрия) – артериаль капилляр канның кислород белән тәэмин ителешен һәм йөрәк тибешен үлчәү өчен инвазив булмаган диагностикалау процедурасы.
Пульс оксиметриясе ысулының нигезен төп ике физиологик күренеш тәшкил итә:
- гемоглобинның тәэмин ителешенә карап, бу яктылык тукымалар (оксиметрия) участогы аша үткәндә билгеле дулкын озынлыгының яктылыгын төрле дәрәҗәдә үзләштерү сәләте;
- артерияләр һәм артериол пульсының йөрәк тибеше күләменә (импульс дулкыны) тәңгәл килүе.
Пульс оксиметры – бармакка беркетелә торган киемнәр рәвешендәге компактлы күчерелмә медицина приборы. Бу импульс сызыгы, аның ешлыгы һәм кан кислородының сатурация (туендыру) күрсәткечен яктырта торган дисплейдан һәм периферик сенсор (LED һәм фотодетектор), микропроцессордан торган медицина җиһазы. Яктылык агымы кан аша үткәндә, оксигемоглобин инфракызыл, ә дезоксигемоглобин кызыл нурланышны үзләштерә. Сатурация күрсәткече импульс оксиметры дисплеенда яктыртыла (норма: SpO2 = 95-98%).
Дисплей экраны: органик яктылык диодларыннан торган дисплей панеле (2-1 нче рәсем). Портатив пульсоксиметрдагы функциональ төймә (2-2 нче рәсем) өч функция башкара:
- Кабызу функцисясе: әгәр импульс оксиметры сүнгән булса, аны төймәгә басып торып кабызырга мөмкин;
- Кабызу функцисясе: әгәр импульс оксиметры сүнгән булса, аны төймәгә басып торып кабызырга мөмкин;
- Дисплейда кирәкле форматны (вертикаль формат, горизонталь формат) көйләү өчен, җиһаз кабызылган вакытта функциональ төймәгә басыгыз. Дисплейда дүрт төрле форманың берсен сайларга мөмкин. Мменюны көйләү функциясе: көйләүләр менюсына керү өчен, башта дисплейда күрсәтү форматы буларак горизонталь форматка куегыз. Көйләүләр менюсын чыгару өчен функциональ төймәгә басыгыз. Көйләгеч менюда түбәндәге вариантлар тәкъдим ителергә мөмкин: дисплейның яктылыгы, кисәтү көйләгечләре, мәгълүмат тапшыруны активлаштыру/туктату, мәгълүматны саклау һәм компьютерга йөкләү.
Пульсны үлчәгәндә төп таләп – пациентның тыныч халәттә булуы. Процедураны минималь хәрәкәт белән яткан килеш үткәрү киңәш ителә. Кайбер заманча импульс оксиметрлары сенсор кигәннән соң автоматик рәвештә кабызыла. Башка модельләрдә аппаратны мөстәкыйль кабызырга кирәк. Һәрхәлдә, импульс оксиметрын кулланганчы, аккумуляторлы яки батареяле модельләрдә корылу (зарядка) дәрәҗәсен тикшерергә кирәк.
Үлчәү тәртибе
- Җиһазны бармакка кимичә генә, прибор панеленең алгы өлешендәге төймәгә басып, пульсоксиметрны кабыгыз, автоматик калибровка һәм тест үтүен берничә секунд көтегез.
- Пульс оксиметры кабызылганнан соң, дисплейда күрсәтелгән корылма(зарядка) дәрәҗәсен тикшерегез.Ул түбән булырга тиеш түгел, югыйсә нәтиҗәләр бозылырга мөмкин.
- Кыскычны ачыгыз, пульсоксиметрның резин тишегенә, тырнакны өскәтаба каратып, бармагыгызны тыгыгыз, бармак битенең корпустагы сизгер элементларны каплавына инаныгыз, кыскычны кыскычны җибәрегез.
- Датчикны ышанычлы итеп, артык кысмыйча гына бармакка беркетегез. Үлчәү вакытында селкенмәскә тырышыгыз.
- 5-20 секунд көтегез. Пульсоксиметр пульсны билгеләячәк һәм канның кислород белән тәэмин ителешен исәпләячәк, алынган мәгълүмат дисплей экранында яктыртылачак.
Пульсоксиметр белән эшләгәндә, җайланма эченә карарга ярамый. Кызыл ут һәм күренми торган инфракызыл нурланыш җайланмалар күзгә начар тәэсир итә.
Дисплейда түбәндәге рәсемне күрергә мөмкин
- Кислород белән тәэмин ителеш (процентларда).
- Йөрәк тибеше (минутына йөрәк тибеше саны).
- Пульс дулкыны (плетизмограмма).
- Йөрәк тибешен график күрсәтү.
- Зарядлау дәрәҗәсен күрсәтү (аккумулятор, батарея).
Әгәр дә пульсоксиметр дисплеенда корылма(зарядка)ның түбән булуын күрсәтсә, импульс оксиметры төренә карап батареяларны алыштырырга яки аккумуляторны зарядларга(корырга) кирәк. Батарейкаларны җайланмага урнаштыру өчен батарея бүлентегенең капкачын ачыгыз (4 нче рәсем). Ике батареяны, рәсемдә күрсәтелгәнчә, пульсоксиметрга урнаштырыгыз, капкачны ябыгыз.
Өй шартларында пульсны үлчәгәндә туарга мөмкин булган проблемалар һәм аларны чишү юллары
| Проблемалар | Сәбәпләр | Чишү юллары |
|---|---|---|
| Сатурация һәм пульс ешлыгы күрсәткечләре нормаль булмаган очраклар | 1. Бармакның дөрес тормавы. 2. Оксигемоглобин күләменең күпкә ким булуы. |
1.1. Бармакны дөрес торышын тәэмин итегез һәм яңадан тикшереп карагыз. 1.2. Җайланманың тәртиптә булуына инаныгыз. 2. Cатурация и пульс ешлыгы артык түбән булганда, ашыгыч рәвештә медицина хезмәткәрләренә мөрәҗәгать итегез. |
| Сатурация һәм пульс ешлыгы күрсәткечләре тотрыклы (стабиль) булмау | 1. Барманың тиешле тирәнлектә тормавы. 2. Үлчәү вакытында бармакның калтыравы яки хәрәкәтләнүе |
1. Бармакны дөрес торышын тәэмин итегез һәм яңадан тикшереп карагыз. 2. Селкенмәгез. |
| Пульсоксиметр не включается | 1. Заряды җитешмәү. 2. Зарядлау җайланмасының дөрес куелмавы. 3. Пульсоксиметрның төзексезлеге. |
1. Батареяләрне алмаштырыгыз. 2. Зарядлау җайланмасын кабаттан куегыз. 3. Сервис хезмәтенә мөрәҗәгать итегез. |
| Индикаторные лампы неожиданно погасли | 1. Произошло автоматическое отключение устройства из-за отсутствия сигнала в течение более 8 секунд. 2. Заряд батареи питания достиг нижнего допустимого уровня. |
1. Это нормально. 2. Замените батареи питания. |
Үлчәү күрсәткечләренең төгәллегенә тискәре йогынты ясарга мөмкин булган берничә факторны истә калдыру мөһим: бүлмәдә көчле яктылык, тырнакларда лак булу; җайланманы дөрес кулланмау (начар беркетелгән булуы); тән температурасы түбән төшү; тикшерү вакытында пациентның хәрәкәте; углерод газы белән агулану (карбоксигемоглобинның югары концентрацияләре сатурация бәясен 100% тирәсе күрсәтә); йөрәк аритмияләре пульсоксиметр сигналларының боз уы; дөрес булмаган модель куллану (яшь, авырлык һәм башка үзенчәлекләр).
автор: Казан дәүләт медицина университетының Фармация институты доценты, фармацевтика фәннәре кандидаты Гарифуллина Гүзәл Хисам кызы